Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php on line 501

Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php on line 514

Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php on line 540

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/theme-utilities/includes/functions/social-and-seo/wordpress.php on line 41

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/theme-utilities/includes/functions/social-and-seo/wordpress.php on line 41

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/theme-utilities/includes/functions/social-and-seo/wordpress.php on line 41

Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/theme-utilities/includes/functions/social-and-seo/wordpress.php on line 41

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-content/themes/heap/wpgrade-core/vendor/redux3/extensions/customizer/extension_customizer.php:501) in /home/klient.dhosting.pl/pap/makowskimarcin.pl-nit3/public_html/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1831
{"id":1313,"date":"2015-12-19T14:18:01","date_gmt":"2015-12-19T13:18:01","guid":{"rendered":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/?p=1313"},"modified":"2015-12-19T14:30:22","modified_gmt":"2015-12-19T13:30:22","slug":"wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/","title":{"rendered":"„Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza”. Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem"},"content":{"rendered":"

„Dla elity spo\u0142ecznej i\u00a0politycznej Rzeczypospolitej Obojga Narod\u00f3w elementem presti\u017cu by\u0142o posiadanie kroniki Jana D\u0142ugosza. I\u00a0to najlepiej w\u00a0wersji r\u0119kopi\u015bmiennej.”<\/strong><\/p>\n

Marcin Makowski: Kim dla Pana w pierwszej kolejno\u015bci jest Jan D\u0142ugosz. Historykiem, geografem, dyplomat\u0105, duchownym?<\/strong>
\nDr hab. Wojciech Drelicharz (UJ):<\/strong> D\u0142ugosz zawsze by\u0142 dla mnie przede wszystkim historykiem. Jego tw\u00f3rczo\u015b\u0107 w tym zakresie dominuje nad innymi aspektami tw\u00f3rczo\u015bci. Niemniej jednak by\u0142a to posta\u0107 wyj\u0105tkowo wszechstronna jak na swoje czasy i trudno go w jednym poj\u0119ciu zamkn\u0105\u0107.<\/p>\n

\u015aredniowiecze to epoka wielu geniuszy, kt\u00f3rzy wymykaj\u0105 si\u0119 prostej definicji. Nawet na ich tle D\u0142ugosz potrafi\u0142 si\u0119 wyr\u00f3\u017cni\u0107?<\/strong>
\nNie mam co do tego w\u0105tpliwo\u015bci. Cho\u0107by najprostsza sprawa, jego kronika by\u0142a najbardziej monumentalnym dzie\u0142em tego typu w ca\u0142ej Europie, z czego ma\u0142o kto zdaje sobie spraw\u0119. By\u0142y podobne pr\u00f3by opisania historii narodu i \u015bwiata, ale nikt nawet nie zbli\u017cy\u0142 si\u0119 rozmachem do D\u0142ugosza, kt\u00f3ry nad \u201eRocznikami\u201d pracowa\u0142 25 lat. On zreszt\u0105 przekracza swoj\u0105 epok\u0119. D\u0142ugosza cz\u0119sto uznaje si\u0119 r\u00f3wnie\u017c za pierwszego polskiego historyka nowo\u017cytno\u015bci. Tutaj te\u017c nale\u017ca\u0142 do postaci wybitnych. Z pewno\u015bci\u0105 nie by\u0142o w czasach D\u0142ugosza ani w Polsce ani w ca\u0142ej Europie r\u00f3wnie znakomitego kronikarza, o por\u00f3wnywalnym warsztacie badawczym i klasie historiograficznej tw\u00f3rczo\u015bci.<\/p>\n

Historycy przez d\u0142ugi czas mieli problemy ze stworzeniem jego pe\u0142nej biografii. W rodzinie z 12. dzieci trzech mia\u0142o na imi\u0119 Jan, \u0142\u0105cznie z ojcem.<\/strong>
\nTo faktycznie nastr\u0119cza\u0142o pewnych problem\u00f3w, szczeg\u00f3lnie we wczesnym okresie \u017cycia m\u0142odego Jana. W zasadzie z chwil\u0105 wst\u0105pienia w 1428 r. na Uniwersytet Krakowski, kt\u00f3rego nie uko\u0144czy\u0142, wiemy dobrze co si\u0119 z nim dzia\u0142o. W 1431 r. zosta\u0142 sekretarzem biskupa krakowskiego Zbigniewa Ole\u015bnickiego, kt\u00f3remu towarzyszy\u0142 do ko\u0144ca jego \u017cycia, czyli do 1460 r. P\u00f3\u017aniej, ju\u017c jako dojrza\u0142y cz\u0142owiek bra\u0142 udzia\u0142 w wielu misjach dyplomatycznych, doradza\u0142 kr\u00f3lowi. Co ciekawe, jeden z jego braci, r\u00f3wnie\u017c Jan, by\u0142 sekretarzem D\u0142ugosza. Nie mamy jednak w\u0105tpliwo\u015bci co to to\u017csamo\u015bci kronikarza. Jego aktywno\u015b\u0107 intelektualna, korespondencje i podr\u00f3\u017ce s\u0105 dobrze o\u015bwietlone \u017ar\u00f3d\u0142owo i pozwalaj\u0105 \u015bledzi\u0107 rozw\u00f3j jego kariery.<\/p>\n

A propos kariery. Wspomnia\u0142 Pan o postaci kluczowej w \u017cyciu D\u0142ugosza, czyli p\u00f3\u017aniejszym kardynale Zbigniewie Ole\u015bnickim. Nie jest tajemnic\u0105, \u017ce by\u0142 to jeden z najbardziej wp\u0142ywowych ludzi na dworze Jagiellon\u00f3w. Czy bez jego protekcji m\u0142ody Jan zaszed\u0142by r\u00f3wnie daleko?<\/strong>
\nPowiedzmy sobie otwarcie, \u017ce kariera przy Ole\u015bnickim wcale nie by\u0142a taka szybka. W zasadzie by\u0142o to prawie 30 lat wsp\u00f3\u0142pracy, podczas kt\u00f3rych nie doczeka\u0142 si\u0119 jakich\u015b szczeg\u00f3lnie intratnych beneficj\u00f3w ko\u015bcielnych. Niemniej jednak, by\u0142o to wsp\u00f3\u0142praca bardzo bliska i to z cz\u0142owiekiem wielkiego formatu, co przede wszystkim intelektualnie musia\u0142o oddzia\u0142ywa\u0107 na D\u0142ugosza. M\u00f3wi\u0105c wprost, on si\u0119 na tej pracy i blisko\u015bci z krakowskim hierarch\u0105 nie dorobi\u0142. Zosta\u0142 wprawdzie kanonikiem kapitu\u0142y krakowskiej, ale jestem przekonany, \u017ce r\u00f3wnie\u017c bez Ole\u015bnickiego zaszed\u0142by daleko, ze wzgl\u0119du na swoje talenty.<\/p>\n

Co w takim razie ukszta\u0142towa\u0142o go jako osob\u0119?<\/strong>
\nBez w\u0105tpienia dom rodzinny i ojciec Jan z Niedzielska, kt\u00f3ry zas\u0142u\u017cy\u0142 si\u0119 podczas bitwy pod Grunwaldem oraz stryj Bart\u0142omiej, prepozyt k\u0142obucki, kt\u00f3ry odprawia\u0142 dla W\u0142adys\u0142awa Jagie\u0142\u0142y jedn\u0105 z dw\u00f3ch mszy przed rozpocz\u0119ciem bitwy z armi\u0105 krzy\u017cack\u0105.<\/p>\n

Ta bitwa chyba ca\u0142y czas b\u0119dzie odciska\u0107 pi\u0119tno na spos\u00f3b widzenia polityki i Polski przez D\u0142ugosza. Nie przez przypadek jego pierwszym dzie\u0142em by\u0142o w\u0142a\u015bnie pionierskie w skali \u015bwiata opisanie chor\u0105gwi, zdobytych przez Jagie\u0142\u0142\u0119.<\/strong>
\nTo si\u0119 odbija nieustannie w jego dziejopisarstwie. Z domu wyni\u00f3s\u0142 fascynacj\u0119 zwyci\u0119stwem i jednocze\u015bnie \u017cal do kr\u00f3la, kt\u00f3ry nie potrafi\u0142 wykorzysta\u0107 skali wygranej i ostatecznie pokona\u0107 Krzy\u017cak\u00f3w. Wspomniane przez Pana dzie\u0142o to \u201eBandera Prutenorum\u201d, pierwsze wielkie dzie\u0142o Jana D\u0142ugosza. Jest to pergaminowy kodeks zawieraj\u0105cy barwne podobizny oraz opisy (i wymiary) zdobycznych chor\u0105gwi krzy\u017cackich, wraz z komentarzem historycznym jego autorstwa. Chor\u0105gwie te pochodzi\u0142y w wi\u0119kszo\u015bci z bitwy pod Grunwaldem. W listopadzie 1411 r. na polecenie W\u0142adys\u0142awa Jagie\u0142\u0142y zosta\u0142y one powieszone w katedrze wawelskiej jako triumfalne wota \u201ena znak \u015bwietnego zwyci\u0119stwa\u201d. Mia\u0142y tam przez stulecia pokazywa\u0107 \u201etriumf kr\u00f3la i kl\u0119sk\u0119 Krzy\u017cak\u00f3w\u201d. Jan D\u0142ugosz obawiaj\u0105c si\u0119, \u017ce chor\u0105gwie te z czasem zmurszej\u0105 postanowi\u0142 zachowa\u0107 je dla przysz\u0142ych pokole\u0144. Na jego zlecenie w 1448 r. barwne podobizny wszystkich chor\u0105gwi wykona\u0142 malarz Stanis\u0142aw Durink. Ka\u017cda z chor\u0105gwi zosta\u0142a nast\u0119pnie zaopatrzona w r\u0119kopisie w d\u0142u\u017csz\u0105 narracj\u0119. Jest to najstarszy znany europejski zbi\u00f3r chor\u0105gwi, czyli tzw. \u201eFahnenbuch\u201d.<\/p>\n

D\u0142ugosz, cho\u0107 nie darzy\u0142 sympati\u0105 Jagiellon\u00f3w, nazywa\u0142 ich nawet kar\u0105 bosk\u0105 dla Polski, piastowa\u0142 jednocze\u015bnie funkcj\u0119 wychowawcy wszystkich sze\u015bciu syn\u00f3w Kazimierza Jagiello\u0144czyka. Jak \u0142\u0105czy\u0142 osobiste antypatie z codzienno\u015bci\u0105 na dworze kr\u00f3lewskim? Z zewn\u0105trz wygl\u0105da to jak hipokryzja.<\/strong>
\nD\u0142ugosz potrafi\u0142 si\u0119 wznie\u015b\u0107 poza swoje osobiste pogl\u0105dy, poza tym jego stanowisko wobec dynastii nie by\u0142o jednolite. Krytykowa\u0142 Jagie\u0142\u0142\u0119, ale co do Witolda mia\u0142 zupe\u0142nie inne zdanie \u2013 ceni\u0142 go \u2013 nazywaj\u0105c jego chrzestnym imieniem Aleksander. Nie przez przypadek Matejko w centrum swojego obrazu przedstawi\u0142 w\u0142a\u015bnie Witolda. To by\u0142o pok\u0142osie D\u0142ugoszowej wizji victorii grunwaldzkiej. P\u00f3\u017aniej ju\u017c, po \u015bmierci W\u0142adys\u0142awa Jagie\u0142\u0142y, kronikarz nie mia\u0142 osobistej antypatii do jego m\u0142odszego syna Kazimierza Jagiello\u0144czyka, cho\u0107 kiedy trzeba, potrafi\u0142 by\u0107 wobec niego krytyczny. Podobnie zreszt\u0105 jak Ole\u015bnicki, nie maj\u0105cy w sobie przesadnej uleg\u0142o\u015bci wobec w\u0142adzy.<\/p>\n

Uleg\u0142o\u015bci nie ma r\u00f3wnie\u017c w jego opus magnum. Jak powstawa\u0142y \u201eRoczniki, czyli kroniki s\u0142awnego Kr\u00f3lestwa Polskiego\u201d? W \u015bredniowieczu nie istnia\u0142a przecie\u017c historiografia i archiwa w takim sensie, jak je dzisiaj rozumiemy.<\/strong>
\nW tej kwestii D\u0142ugosz by\u0142 prawdziwym pionierem. \u0179r\u00f3d\u0142a czerpa\u0142 ze wszystkich dost\u0119pnych mu miejsc przez wiele lat, w wyniku \u015bwiadomych i metodycznych poszukiwa\u0144. Korespondowa\u0142 z biskupami, \u00f3wczesnymi intelektualistami, czerpa\u0142 z zasob\u00f3w kapitu\u0142y krakowskiej oraz Ole\u015bnickiego. Nie ograniczy\u0142 si\u0119 jak wielu przed nim do \u0142atwo dost\u0119pnych materia\u0142\u00f3w ale w poszukiwaniu nowych \u017ar\u00f3de\u0142 \u201eprzekopa\u0142\u201d ca\u0142e Kr\u00f3lestwo Polskie, a nawet szuka\u0142 \u017ar\u00f3de\u0142 do dziej\u00f3w ziem, kt\u00f3re od Polski odpad\u0142y, tj. \u015al\u0105ska i Ziemi Lubuskiej, jak r\u00f3wnie\u017c do dziej\u00f3w pa\u0144stwa krzy\u017cackiego w Prusach. Korzysta\u0142 tak\u017ce z latopis\u00f3w ruskich oraz litewsko-ruskich i w tym celu – ju\u017c jako cz\u0142owiek doros\u0142y – zacz\u0105\u0142 si\u0119 uczy\u0107 j\u0119zyka i pisma ruskiego. To ukazuje go jako historyka niezwykle dociekliwego i krytycznego. Ma\u0142o tego, je\u015bli po napisaniu danego rozdzia\u0142u D\u0142ugosz znajdowa\u0142 nowe fakty, uzupe\u0142nia\u0142 go, dokleja\u0142 kartki i nieustannie poprawia\u0142. Dlatego jego kronika mia\u0142a ju\u017c w autografie a\u017c trzy autorskie redakcje, gdy\u017c dzie\u0142o rozrasta\u0142o si\u0119 obj\u0119to\u015bciowo a\u017c do \u015bmierci kronikarza.<\/p>\n

Ca\u0142y czas m\u00f3wimy o D\u0142ugoszu tylko w superlatywach, ale badacze prze\u0142omu XIX i XX wieku, tacy jak cho\u0107by Aleksander Bruckner, mieli ogromny k\u0142opot z \u201eRocznikami\u201d. Odmawiali dzie\u0142u znamion naukowo\u015bci, twierdzili, \u017ce jest ono przesi\u0105kni\u0119te bardziej antypatiami D\u0142ugosza, ni\u017c faktami. Mieli racj\u0119?<\/strong>
\nNa \u00f3wczesny stan wiedzy mieli prawo formu\u0142owa\u0107 takie opinie. Dzisiaj znamy D\u0142ugosza o wiele lepiej, wiemy z czego korzysta\u0142 i wiemy, i\u017c zasadniczo stara\u0142 si\u0119 opiera\u0107 na \u017ar\u00f3d\u0142ach. Faktycznie mia\u0142 jednak problem, kiedy podawa\u0142y one dwie wersje tego samego wydarzenia. Do tego dochodzi\u0142y relacje ustne, kt\u00f3re wci\u0105ga\u0142 do \u201eRocznik\u00f3w\u201d, a te si\u0142\u0105 rzeczy musia\u0142y by\u0107 subiektywne. Wida\u0107, jak si\u0119 z tym zmaga\u0142 i niekiedy to samo wydarzenie inaczej opowiedzia\u0142 w kronice, inaczej w \u201eBanderia Prutenorum\u201d. Bywa\u0142o wreszcie, \u017ce to samo wydarzenie, kt\u00f3rego opis znalaz\u0142 w r\u00f3\u017cnych kronikach pod r\u00f3\u017cnymi datami umieszcza\u0142 nast\u0119pnie nie\u015bwiadomie w swoim dziele w r\u00f3\u017cnych miejscach.<\/p>\n

Dzisiaj to ju\u017c nie przeszkadza?<\/strong>
\nNie o to chodzi. Teraz po prostu rozumiemy sk\u0105d te b\u0142\u0119dy si\u0119 bra\u0142y, wiemy, \u017ce nie by\u0142y pope\u0142niane intencjonalnie. Mamy za sob\u0105 ponad sto lat analizy krytycznej \u201eRocznik\u00f3w\u201d, analizowania ich i rozbierania na najdrobniejsze fragmenty. D\u0142ugosz oczywi\u015bcie mia\u0142 swoje koncepcje pa\u0144stwa i wersje wydarze\u0144, kt\u00f3re faworyzowa\u0142, ale r\u00f3wnie\u017c w tym przypadku, nie mo\u017cna m\u00f3wi\u0107 o \u015bwiadomym fa\u0142szowaniu historii. Pisa\u0142 np., \u017ce biskupi krakowscy od samego pocz\u0105tku byli arcybiskupami. W \u017ar\u00f3d\u0142ach ko\u015bcielnych, z kt\u00f3rych czerpa\u0142 istnia\u0142y r\u00f3wnocze\u015bnie obie te wersje, a on po prostu wybra\u0142 korzystniejsz\u0105 dla Ko\u015bcio\u0142a krakowskiego. Mo\u017cna zatem powiedzie\u0107, \u017ce pozytywistyczni historycy s\u0142usznie niekiedy wytykali D\u0142ugoszowi brak krytycyzmu, ale g\u0142\u0119bsza analiza tekstu \u201eRocznik\u00f3w\u201d i ich podstawy \u017ar\u00f3d\u0142owej zdecydowanie dzia\u0142a na korzy\u015b\u0107 kronikarza.<\/p>\n

 <\/p>\n

D\u0142ugosz napisa\u0107 kiedy\u015b, \u017ce \u201eWiedzie\u0107 tylko to, co dzieje si\u0119 za naszych czas\u00f3w, znaczy to samo co nigdy nie dorosn\u0105\u0107\u201d. Niemniej jednak wsp\u00f3\u0142cze\u015bni surowo obchodzili si\u0119 z jego dzie\u0142em. Pierwsze pe\u0142ne wydanie \u201eAnnales\u201d ukaza\u0142o si\u0119 ponad 230 lat po r\u0119kopisie, wcze\u015bniej druk wstrzymano na rozkaz Zygmunta III. Polityka przegra\u0142a z nauk\u0105?<\/strong>
\nFaktycznie w przypadku D\u0142ugosza mamy do czynienia z p\u00f3\u017anym drukiem. Po cz\u0119\u015bciowej edycji tzw. dobromilskiej Szcz\u0119snego Herburta z 1615 r., kt\u00f3ra obj\u0119\u0142a pierwszych sze\u015b\u0107 ksi\u0105g \u201eRocznik\u00f3w\u201d, ca\u0142o\u015b\u0107 tego dzie\u0142a ukaza\u0142a si\u0119 dopiero w latach 1711-1712 w Lipsku. Edycja to doczeka\u0142a si\u0119 przedruku w Warszawie w latach 1776-1777 w. Niezale\u017cnie od tych trzech staropolskich wyda\u0144 opus magnum D\u0142ugosza funkcjonowa\u0142o w Polsce nowo\u017cytnej przede wszystkim w obiegu r\u0119kopi\u015bmiennym. Jest to prawdziwy fenomen, gdy\u017c dotyczy on dzie\u0142a bardzo obszernego, licz\u0105cego dwana\u015bcie ksi\u0105g, dzielonych przy r\u0119cznym kopiowaniu najcz\u0119\u015bciej na trzy grube woluminy. Wiemy obecnie o 119 r\u0119kopisach kroniki D\u0142ugosza, z tego 62 zachowa\u0142o si\u0119 do naszych czas\u00f3w razy. Z ca\u0142\u0105 pewno\u015bci kopii tych by\u0142o znacznie wi\u0119cej. W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narod\u00f3w D\u0142ugosz by\u0142 prawie w ka\u017cdej bibliotece magnackiej i biskupiej. Co ciekawe kopiowano go r\u0119cznie nawet w XVIII i XIX w., a wi\u0119c wtedy, gdy by\u0142y ju\u017c dost\u0119pne edycje drukowane. Dla elity spo\u0142ecznej i politycznej tamtych czas\u00f3w elementem presti\u017cu by\u0142o posiadanie kroniki D\u0142ugosza i to najlepiej w wersji r\u0119kopi\u015bmiennej. Autograf D\u0142ugosza zachowa\u0142 si\u0119 (w zbiorach Biblioteki Czartoryskich) tylko dla okresu do pocz\u0105tku 1406 r. Zagin\u0119\u0142a natomiast cz\u0119\u015b\u0107 autografu obejmuj\u0105ca czasy wsp\u00f3\u0142czesne kronikarzowi, przedstawione znacznie obszerniej. Co istotne, \u201eRoczniki\u201d przechowa\u0142y si\u0119 w czterech wersjach, czyli tzw. redakcjach. Ot\u00f3\u017c, po \u015bmieci Jana D\u0142ugosza (1480 r.) a\u017c czterokrotnie dokonywano przy okazji przepisywania jego dzie\u0142a pewnych opuszcze\u0144 oraz zmian w zakresie tre\u015bci, np. pomijaj\u0105c fragmenty ukazuj\u0105ce w niekorzystnym \u015bwietle dynasti\u0119 Jagiellon\u00f3w, b\u0105d\u017a Ko\u015bci\u00f3\u0142. Pierwsza z tych redakcji powsta\u0142a jeszcze pod koniec XV w., nast\u0119pne kolejno na prze\u0142omie pierwszej i drugiej, nast\u0119pnie drugiej i trzeciej, wreszcie pi\u0105tej i sz\u00f3stej dekady XVI w. Istnienie tych kilku redakcji, czyli wersji \u201eRocznik\u00f3w\u201d obok rozmiar\u00f3w tego dzie\u0142a oraz bogatej tradycji r\u0119kopi\u015bmiennej stanowi\u0142o ogromne wyzwanie typograficzne, st\u0105d te\u017c d\u0142ugo nie by\u0142o ich pe\u0142nej edycji, nie m\u00f3wi\u0105c ju\u017c o edycji krytycznej.<\/p>\n

Posuni\u0119to si\u0119 nawet do tego, \u017ce zmieniono tytu\u0142, st\u0105d cz\u0119sto o kronice D\u0142ugosza m\u00f3wi si\u0119 \u201eHistoria Polonica\u201d.<\/strong>
\nTytu\u0142 ten nosi cz\u0119\u015b\u0107 r\u0119kopis\u00f3w oraz wszystkie trzy edycje staropolskie a nawet pierwsza edycja krytyczna w ramach dzie\u0142 wszystkich (\u201eOpera omnia\u201d) D\u0142ugosza wydanych w l. 1867-1887 w Krakowie staraniem Aleksandra Przezdzieckiego. By\u0142 to typowy zabieg maj\u0105cy uwsp\u00f3\u0142cze\u015bni\u0107 jego dzie\u0142o, stylem i j\u0119zykiem mocno zakorzenione w \u015aredniowieczu, a przez to archaiczne dla ludzi Renesansu. Pierwotny tytu\u0142, tj. \u201eAnnales seu Cronicae incliti regni Poloniae\u201d, po\u015bwiadczony przez tzw. r\u0119kopis \u015bwi\u0119tokrzyski, przywr\u00f3ci\u0142a dzie\u0142u D\u0142ugosza dopiero najnowsza, tzw. druga edycja krakowska z lat 1964-2005, kt\u00f3rej towarzyszy\u0142a (w l. 1962-2006) edycja w j\u0119zyku polskim pt. \u201eRoczniki czyli kroniki s\u0142awnego Kr\u00f3lestwa Polskiego\u201d.<\/p>\n

Chyba wi\u0119kszo\u015b\u0107 historiografii do XIX stulecia bazuje w\u0142a\u015bnie na D\u0142ugoszu, nawet je\u015bli go \u015bwiadomie kontestuje.<\/strong>
\nOczywi\u015bcie, my sobie cz\u0119sto nawet nie zdajemy sprawy z tego, jak w widzeniu przesz\u0142o\u015bci Polski jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza. Sienkiewicz pisz\u0105c \u201eKrzy\u017cak\u00f3w\u201d czerpa\u0142 z niego gar\u015bciami, tak samo Jan Matejko w swoim malarstwie i Pawe\u0142 Jasienica w pisarstwie. Tak np. w latach siedemdziesi\u0105tych XIX w. Matejko przedstawi\u0142 na swoim obrazie \u201eBitwa pod Grunwaldem\u201d wielkiego mistrza Ulryka von Jungingen w tzw. jace okrywaj\u0105cej pancerz, wzorowanej przez malarza na chor\u0105gwi wielkiego mistrza zdobytej w tej\u017ce bitwie i wymalowanej w \u201eBanderia Prutenorum\u201d. Z kolei s\u0142ynny radziecki re\u017cyser Siergiej Eisenstein w \u201eAleksandrze Newskim\u201d z 1938 r. ukaza\u0142 inflanckich Krzy\u017cak\u00f3w w bitwie stoczonej na zamarzni\u0119tym jeziorze Pejpus w 1242 r. jako walcz\u0105cych rzekomo pod chor\u0105gwi\u0105 wielkiego mistrza, dok\u0142adnie tak\u0105 jak\u0105 znamy ze wspomnianych ju\u017c D\u0142ugoszowych \u201eBanderia Prutenorum\u201d. M\u00f3wi\u0105c metaforycznie, D\u0142ugosz jest w nas wszystkich, a jego koncepcje, czy dzie\u0142a funkcjonuj\u0105 do dzi\u015b, cho\u0107 nie zawsze zdajemy sobie z tego spraw\u0119.<\/p>\n

Jakim cz\u0142owiekiem by\u0142 D\u0142ugosz na co dzie\u0144? Archetypowym intelektualist\u0105, przesiaduj\u0105cym przy \u015bwietle \u015bwiec nad swoimi badaniami? A mo\u017ce aktywny, ciekawym \u015bwiata i ludzi?<\/strong>
\nNa pewno by\u0142 aktywny. Wiemy, \u017ce odby\u0142 pielgrzymk\u0119 do Ziemi \u015awi\u0119tej, du\u017co podr\u00f3\u017cowa\u0142 w misjach dyplomatycznych. R\u00f3wnocze\u015bnie by\u0142o osob\u0105 skryt\u0105. Z jego list\u00f3w wiemy, i\u017c mocno prze\u017cy\u0142 swoj\u0105 wypraw\u0119 do Jerozolimy, natomiast wspominaj\u0105c to miasto w \u201eRocznikach\u201d Jerozolim\u0119 czyni to beznami\u0119tnie, zupe\u0142nie nie daj\u0105c po sobie pozna\u0107 swoich wcze\u015bniejszych emocji.<\/p>\n

Czego w takim razie od D\u0142ugosza powinien nauczy\u0107 si\u0119 wsp\u00f3\u0142czesny historyk?<\/strong>
\nD\u0142ugosz by\u0142 historykiem uczciwym wobec prawdy i mia\u0142 poczucie, \u017ce s\u0142u\u017cy wi\u0119kszym sprawom. Pa\u0144stwu, Ko\u015bcio\u0142owi i wielkim ideom. Mia\u0142 nadzieje, \u017ce jego wysi\u0142ek b\u0119dzie kontynuowany i b\u0119dzie s\u0142u\u017cy\u0142 przysz\u0142ym pokoleniom. Jak wielu mu \u015bredniowiecznych dziejopisarzy z r\u00f3\u017cnych kraj\u00f3w \u2013 pisa\u0142 w s\u0142u\u017cbie pa\u0144stwa. Nawet sprzyjaj\u0105c pewnej wizji \u015bwiata, nigdy nie si\u0119ga\u0142 po k\u0142amstwa. Co najwy\u017cej rzeczy niekorzystne np. dla Ko\u015bcio\u0142a, opisywa\u0142 sk\u0105po albo przemilcza\u0142. By\u0142y to jednak przypadki rzadkie, dlatego D\u0142ugosza paradoksalnie mo\u017cna nazwa\u0107 wzorem rzetelno\u015bci.<\/p>\n

A czego od D\u0142ugosza lepiej nie przejmowa\u0107? Nie by\u0142 to przecie\u017c historyk z kryszta\u0142u. W \u201eAnnales\u201d cz\u0119sto plotkowa\u0142 i to niewybrednie. R\u00f3wnie\u017c o \u017cyciu seksualnym w\u0142adc\u00f3w.<\/strong>
\nRobi\u0142 to, ale musimy pami\u0119ta\u0107, \u017ce to inny model historiografii. Dziejopis \u015aredniowieczny poza opisem fakt\u00f3w musia\u0142 posiada\u0107 decorum, ozdobniki literackie, kt\u00f3re b\u0119d\u0105 wci\u0105ga\u0142y czytelnika. Wsp\u00f3\u0142czesny historyk jest od tego wolny, dlatego mo\u017ce pisa\u0107 tak, \u017ce czasami przeczyta to tylko inny kolega po fachu (\u015bmiech). Dlatego oczywi\u015bcie nie mo\u017cemy wzorowa\u0107 si\u0119 na stylu D\u0142ugosza, bo to by\u0142 element to\u017csamo\u015bci minionej epoki. Jednak jego zami\u0142owanie do prawdy oraz umi\u0142owanie ojczyzny s\u0105 warto\u015bci\u0105 aktualn\u0105 do dzisiaj. D\u0142ugosz by\u0142 dzieckiem swoich czas\u00f3w pod wzgl\u0119dem stylu, ale pod wieloma innymi wzgl\u0119dami przerasta\u0142 swoich wsp\u00f3\u0142czesnych, m.in. pod wzgl\u0119dem zmys\u0142u krytyki, rozmachu dzie\u0142a, czy wreszcie filozofii dziej\u00f3w.<\/p>\n

Poleca Pan dzisiaj czyta\u0107 jeszcze takie zakurzone kroniki?<\/strong>
\nNa pewno cz\u0142owiek wykszta\u0142cony powinien si\u0119ga\u0107 po autor\u00f3w staro\u017cytnych i \u015bredniowiecznych. To zupe\u0142nie inna, \u017cywa wizja historii zawieraj\u0105ca pewien posmak, kt\u00f3rego \u017caden wsp\u00f3\u0142czesny podr\u0119cznik nie odda. Histori\u0119, podobnie jak literatur\u0119, te\u017c trzeba umie\u0107 smakowa\u0107.<\/p>\n

Wywiad pierwotnie ukaza\u0142 si\u0119 w Tygodniku Powszechnym<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

„Dla elity spo\u0142ecznej i\u00a0politycznej Rzeczypospolitej Obojga Narod\u00f3w elementem presti\u017cu by\u0142o posiadanie kroniki Jana D\u0142ugosza. I\u00a0to najlepiej w\u00a0wersji r\u0119kopi\u015bmiennej.” Marcin Makowski: Kim dla Pana w pierwszej kolejno\u015bci jest Jan D\u0142ugosz. Historykiem, geografem, dyplomat\u0105, duchownym? Dr hab. Wojciech Drelicharz (UJ): D\u0142ugosz zawsze by\u0142 dla mnie przede wszystkim historykiem. Jego tw\u00f3rczo\u015b\u0107 w tym zakresie dominuje nad innymi aspektami tw\u00f3rczo\u015bci. Niemniej jednak by\u0142a to posta\u0107 wyj\u0105tkowo wszechstronna jak na swoje czasy i trudno go w jednym poj\u0119ciu zamkn\u0105\u0107. \u015aredniowiecze to epoka wielu geniuszy, kt\u00f3rzy wymykaj\u0105 si\u0119 prostej definicji. Nawet na ich tle D\u0142ugosz potrafi\u0142 si\u0119 wyr\u00f3\u017cni\u0107? Nie mam co do tego w\u0105tpliwo\u015bci. Cho\u0107by najprostsza sprawa, jego kronika by\u0142a najbardziej monumentalnym dzie\u0142em tego typu w ca\u0142ej Europie, z czego ma\u0142o kto zdaje sobie spraw\u0119. By\u0142y podobne pr\u00f3by opisania historii narodu i \u015bwiata, ale nikt nawet nie zbli\u017cy\u0142 si\u0119 rozmachem do D\u0142ugosza, kt\u00f3ry nad \u201eRocznikami\u201d pracowa\u0142…<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":1324,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[177,1,257],"tags":[392,203,393],"class_list":["post-1313","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-historia-2","category-wszystkie-wpisy","category-wywiad","tag-jan-dlugosz","tag-marcin-makowski","tag-wojciech-drelicharz"],"yoast_head":"\n"Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza". Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem - Marcin Makowski<\/title>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"pl_PL\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\""Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza". Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem - Marcin Makowski\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"„Dla elity spo\u0142ecznej i\u00a0politycznej Rzeczypospolitej Obojga Narod\u00f3w elementem presti\u017cu by\u0142o posiadanie kroniki Jana D\u0142ugosza. I\u00a0to najlepiej w\u00a0wersji r\u0119kopi\u015bmiennej.” Marcin Makowski: Kim dla Pana w pierwszej kolejno\u015bci jest Jan D\u0142ugosz. Historykiem, geografem, dyplomat\u0105, duchownym? Dr hab. Wojciech Drelicharz (UJ): D\u0142ugosz zawsze by\u0142 dla mnie przede wszystkim historykiem. Jego tw\u00f3rczo\u015b\u0107 w tym zakresie dominuje nad innymi aspektami tw\u00f3rczo\u015bci. Niemniej jednak by\u0142a to posta\u0107 wyj\u0105tkowo wszechstronna jak na swoje czasy i trudno go w jednym poj\u0119ciu zamkn\u0105\u0107. \u015aredniowiecze to epoka wielu geniuszy, kt\u00f3rzy wymykaj\u0105 si\u0119 prostej definicji. Nawet na ich tle D\u0142ugosz potrafi\u0142 si\u0119 wyr\u00f3\u017cni\u0107? Nie mam co do tego w\u0105tpliwo\u015bci. Cho\u0107by najprostsza sprawa, jego kronika by\u0142a najbardziej monumentalnym dzie\u0142em tego typu w ca\u0142ej Europie, z czego ma\u0142o kto zdaje sobie spraw\u0119. By\u0142y podobne pr\u00f3by opisania historii narodu i \u015bwiata, ale nikt nawet nie zbli\u017cy\u0142 si\u0119 rozmachem do D\u0142ugosza, kt\u00f3ry nad \u201eRocznikami\u201d pracowa\u0142...\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Marcin Makowski\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2015-12-19T13:18:01+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2015-12-19T13:30:22+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"660\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"420\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/jpeg\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"Marcin Makowski\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Napisane przez\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Marcin Makowski\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Szacowany czas czytania\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"14 minut\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/\",\"url\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/\",\"name\":\"\\\"Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza\\\". Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem - Marcin Makowski\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#website\"},\"primaryImageOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#primaryimage\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg\",\"datePublished\":\"2015-12-19T13:18:01+00:00\",\"dateModified\":\"2015-12-19T13:30:22+00:00\",\"author\":{\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#\/schema\/person\/18a6d3675b42bb1604b65c2c58928cc8\"},\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/\"]}]},{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#primaryimage\",\"url\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg\",\"contentUrl\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg\",\"width\":660,\"height\":420,\"caption\":\"Portret Jana D\u0142ugosza oraz karta \u201eRocznik\u00f3w, czyli kronik s\u0142awnego Kr\u00f3lestwa Polskiego\u201d ze zbior\u00f3w Muzeum Ksi\u0105\u017c\u0105t Czartoryskich w Krakowie. Od lewej: il. Domena publiczna; Ze zbior\u00f3w Muzeum Ksi\u0105\u017c\u0105t Czartoryskich\"},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Strona g\u0142\u00f3wna\",\"item\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"„Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza”. Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#website\",\"url\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/\",\"name\":\"Marcin Makowski\",\"description\":\"MakowskiMarcin.pl - Polityka, Historia i Media\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":{\"@type\":\"PropertyValueSpecification\",\"valueRequired\":true,\"valueName\":\"search_term_string\"}}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#\/schema\/person\/18a6d3675b42bb1604b65c2c58928cc8\",\"name\":\"Marcin Makowski\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#\/schema\/person\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/0c4430a2cf59bc89ad978ab0fe54f59c?s=96&d=wavatar&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/0c4430a2cf59bc89ad978ab0fe54f59c?s=96&d=wavatar&r=g\",\"caption\":\"Marcin Makowski\"},\"description\":\"Dziennikarz, historyk i specjalista ds. social-media. Wsp\u00f3\u0142pracuje z \\\"Do Rzeczy\\\", \\\"Rzeczpospolit\u0105\\\", \\\"Tygodnikiem Powszechnym\\\", Wirtualn\u0105 Polsk\u0105 i Onetem. Redaktor Jagiellonski24.pl, by\u0142y wydawca portalu Deon.pl. Tw\u00f3rca projektu \\\"II wojna \u015bwiatowa jakiej nie znacie\\\".\",\"url\":\"https:\/\/makowskimarcin.pl\/author\/marcin-lukasz-makowski\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"\"Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza\". Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem - Marcin Makowski","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"\"Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza\". Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem - Marcin Makowski","og_description":"„Dla elity spo\u0142ecznej i\u00a0politycznej Rzeczypospolitej Obojga Narod\u00f3w elementem presti\u017cu by\u0142o posiadanie kroniki Jana D\u0142ugosza. I\u00a0to najlepiej w\u00a0wersji r\u0119kopi\u015bmiennej.” Marcin Makowski: Kim dla Pana w pierwszej kolejno\u015bci jest Jan D\u0142ugosz. Historykiem, geografem, dyplomat\u0105, duchownym? Dr hab. Wojciech Drelicharz (UJ): D\u0142ugosz zawsze by\u0142 dla mnie przede wszystkim historykiem. Jego tw\u00f3rczo\u015b\u0107 w tym zakresie dominuje nad innymi aspektami tw\u00f3rczo\u015bci. Niemniej jednak by\u0142a to posta\u0107 wyj\u0105tkowo wszechstronna jak na swoje czasy i trudno go w jednym poj\u0119ciu zamkn\u0105\u0107. \u015aredniowiecze to epoka wielu geniuszy, kt\u00f3rzy wymykaj\u0105 si\u0119 prostej definicji. Nawet na ich tle D\u0142ugosz potrafi\u0142 si\u0119 wyr\u00f3\u017cni\u0107? Nie mam co do tego w\u0105tpliwo\u015bci. Cho\u0107by najprostsza sprawa, jego kronika by\u0142a najbardziej monumentalnym dzie\u0142em tego typu w ca\u0142ej Europie, z czego ma\u0142o kto zdaje sobie spraw\u0119. By\u0142y podobne pr\u00f3by opisania historii narodu i \u015bwiata, ale nikt nawet nie zbli\u017cy\u0142 si\u0119 rozmachem do D\u0142ugosza, kt\u00f3ry nad \u201eRocznikami\u201d pracowa\u0142...","og_url":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/","og_site_name":"Marcin Makowski","article_published_time":"2015-12-19T13:18:01+00:00","article_modified_time":"2015-12-19T13:30:22+00:00","og_image":[{"width":660,"height":420,"url":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"Marcin Makowski","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Napisane przez":"Marcin Makowski","Szacowany czas czytania":"14 minut"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/","url":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/","name":"\"Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza\". Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem - Marcin Makowski","isPartOf":{"@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#primaryimage"},"image":{"@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg","datePublished":"2015-12-19T13:18:01+00:00","dateModified":"2015-12-19T13:30:22+00:00","author":{"@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#\/schema\/person\/18a6d3675b42bb1604b65c2c58928cc8"},"breadcrumb":{"@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#primaryimage","url":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg","contentUrl":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-content\/uploads\/2015\/12\/1550-hist-drelichiarz.jpg","width":660,"height":420,"caption":"Portret Jana D\u0142ugosza oraz karta \u201eRocznik\u00f3w, czyli kronik s\u0142awnego Kr\u00f3lestwa Polskiego\u201d ze zbior\u00f3w Muzeum Ksi\u0105\u017c\u0105t Czartoryskich w Krakowie. Od lewej: il. Domena publiczna; Ze zbior\u00f3w Muzeum Ksi\u0105\u017c\u0105t Czartoryskich"},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wszyscy-jestesmy-dziecmi-dlugosza-wywiad-z-drem-hab-wojciechem-drelicharzem\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona g\u0142\u00f3wna","item":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"„Wszyscy jeste\u015bmy dzie\u0107mi D\u0142ugosza”. Wywiad z drem hab. Wojciechem Drelicharzem"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#website","url":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/","name":"Marcin Makowski","description":"MakowskiMarcin.pl - Polityka, Historia i Media","potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/?s={search_term_string}"},"query-input":{"@type":"PropertyValueSpecification","valueRequired":true,"valueName":"search_term_string"}}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#\/schema\/person\/18a6d3675b42bb1604b65c2c58928cc8","name":"Marcin Makowski","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/#\/schema\/person\/image\/","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/0c4430a2cf59bc89ad978ab0fe54f59c?s=96&d=wavatar&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/0c4430a2cf59bc89ad978ab0fe54f59c?s=96&d=wavatar&r=g","caption":"Marcin Makowski"},"description":"Dziennikarz, historyk i specjalista ds. social-media. Wsp\u00f3\u0142pracuje z \"Do Rzeczy\", \"Rzeczpospolit\u0105\", \"Tygodnikiem Powszechnym\", Wirtualn\u0105 Polsk\u0105 i Onetem. Redaktor Jagiellonski24.pl, by\u0142y wydawca portalu Deon.pl. Tw\u00f3rca projektu \"II wojna \u015bwiatowa jakiej nie znacie\".","url":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/author\/marcin-lukasz-makowski\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1313"}],"collection":[{"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1313"}],"version-history":[{"count":7,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1313\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1333,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1313\/revisions\/1333"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1324"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1313"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1313"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/makowskimarcin.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1313"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}