Choć dzisiaj emocje nie słabną, coraz rzadziej wraca echo dawnych, autentycznych rozterek. Zastępują je miałkie pomrukiwania wylansowanych gówniarzy albo peany święcie oburzonych publicystów. W odczuciu tych pierwszych powstanie to niepotrzebny balast, lokalny event tak zwanej „warszawki”. Dla drugich stosunek do tamtych feralnych dni funkcjonuje jak papierek lakmusowy na polskość. I tak na przemian: pop i martyrologia, heroizm i blaza.

Polska to taki kraj, w którym co roku na nowo wybucha powstanie. Jeszcze zanim dobrze uprzątnięto zgliszcza spalonego śródmieścia, Kisielewski spierał się ze Stommą i Turowiczem o sensowność tej bezprecedensowej hekatomby. Dziejowa konieczność czy popis arogancji dowództwa? Bitwa o honor czy odwieczna polska celebra klęski?

Choć dzisiaj emocje nie słabną, coraz rzadziej wraca echo dawnych, autentycznych rozterek. Zastępują je miałkie pomrukiwania wylansowanych gówniarzy albo peany święcie oburzonych publicystów. W odczuciu tych pierwszych powstanie to niepotrzebny balast, lokalny event tak zwanej „warszawki”. Dla drugich stosunek do tamtych feralnych dni funkcjonuje jak papierek lakmusowy na polskość. Na okładkach kolorowych tygodników na przemian heroiczne pozy i powstaniec z głową myszki miki. Pop i martyrologia. Heroizm i blaza.

Jak dzisiaj mówić o powstaniu? W końcu miasto zabliźni wszystkie rany, odbudują Prudential, centrum zalśni światłem odbitym od szyb wieżowców. Zostanie sama pamięć, podzielona między komiks, wzruszenie ramion i zakurzone antologie. Może taki los wszystkiego co minęło? Zawyją syreny a rozchichotane grupki nastolatek uciekną w klimatyzowane wnętrza galerii. Ktoś o 17 wypije late, ktoś inny przystanie i się zaduma. Nie wiem i nie chcę wiedzieć jak wiele osób zapytanych na ulicy potrafi wymienić choć jeden fakt związany z powstaniem. Ile w nas pozy a ile przemyślenia tej brutalnej lekcji z niepodległości.

Chcę wierzyć, że dzisiaj jest taki dzień, w którym na bok trzeba odstawić wszystkie polityczne spory i historyczne debaty. Abstrahując od decyzji dowództwa, na barykadach Warszawy ginęli ludzie którzy wierzyli, że wolność można wywalczyć własnymi siłami. Ludzie tacy jak my, a jednocześnie zupełnie inni. Dla nich Polska nie była odziedziczoną oczywistością. Studenci, nastolatki, modni i fajni warszawiacy musieli okupić prawo do stolicy własnym życiem. I nie zawahali się tego zrobić.

Pokolenie, które wtedy straciliśmy to jedna z największych porażek Rzeczpospolitej. Walki zaczepne przewidziane na kilka dni, trwały ponad dwa miesiące. 63 świty i zmierzchy, w których niebo nad Warszawą jaśniało łuną pożarów i rozbrzmiewało krzykami konających. Gdyby to było w mojej mocy, zrobiłbym wszystko aby tam być i każdego ostrzec: „Nikt nie przyjdzie wam z odsieczą. Powstanie jest przegrane. Zewrzyjcie szeregi i czekajcie. Rozsadźcie nadchodzący komunizm od środka – na uniwersytetach i w permanentnej opozycji”. Można dowództwu zarzucać brak zmysł strategicznego, niespotykaną nonszalancję w szafowaniu losem żołnierzy. Tych, którzy wiedzieli, że to nie może się udać należy rozliczyć z pełną skrupulatnością. Od reszty uczmy się poświęcenia.

My, piękni dwudziestoletni. My, którzy wolność dostaliśmy w spadku po ojcach i dziadkach. My, którzy lepiej wiemy co działo się na ostatniej konferencji Appla, ale nie słyszeliśmy o Borze Komorowskim i Okulickim. Polski nie stać na kolejne powstanie dlatego musimy zrobić wszystko, aby nigdy o nim nie zapomnieć. Inaczej nie będziemy warci ich krwi.